De rationele optimist, Matt Ridley (2010)
Een ander geluid
Het is goed dat er een boek met een ander geluid verschijnt. Een ander geluid omdat het, zoals de titel al aangeeft, een optimistisch geluid is over de economie, het milieu, de aarde en de mensheid. De 21e eeuw wordt gewoon weer een betere eeuw om in te leven voor de mens. En zoals dat bij een controversieel boek als dit hoort zijn er ook lieden die tegen de inhoud van dit boek ten strijde trekken. De auteur staat bekend als een ‘right-winger’ die voor vrije marktwerking is en huiverig staat ten opzichte van overheidsbemoeienis. Het werkt niet echt mee voor de geloofwaardigheid van het boek dat de auteur als bewindspersoon betrokken is geweest bij het noodlottige faillissement van de Britse Northern-Rock bank enkele jaren terug. Niet sterk ook dat de auteur in dit boek niet meer aandacht schenkt aan deze wrange samenloop van omstandigheden.
Specialisatie en uitwisseling
Maar ik wil me niet overgeven aan het pessimisme wat zo ‘en vogue’ is, ik wil naar de inhoud van het boek. De kernvraag van het boek is waar onze rijkdom en onze welvaart vandaan komen. Ridley is van huis uit bioloog maar hier speelt hij de economisch historicus. Ridley gaat in zijn redenering terug naar oereconoom Adam Smith. Het geheim van de mens is dat hij zijn tijd wonderlijk kan vermenigvuldigen. Dat doet de mens door de truc van de arbeidsverdeling. Als iedereen doet waar hij heel goed in is (zich specialiseert) dan levert dat enorme tijdwinst op. Maar je kunt alleen maar heel veel dezelfde dingen maken als je die dingen kunt ruilen tegen andere dingen die weer door iemand anders in grote hoeveelheden zijn aangemaakt. Specialisatie en uitwisseling (handel, ruil) gaan dus altijd hand in hand. Ergens rond 100.000 jaar geleden is de mensheid met deze truc gestart. De ’take-off’ was mogelijk omdat er voor het eerst voldoende omvang, concentratie en geografische dichtheid was om specialisatie en handel mogelijk te maken. Wat ook nodig is voor handel is vertrouwen in vreemden, vertrouwen dat in de generaties langzaam is opgebouwd en bij dieren op deze manier blijkbaar nooit is ontstaan. Dit fenomeen van specialisatie en uitwisseling zorgt voor een immer stijgende lijn van meer welvaart en een hoger welzijn. Historisch is regelmatig sprake geweest van een (tijdelijke of lokale) terugval maar die is altijd te herleiden tot natuurlijk rampen of de opkomst van plunderende bestuurders en priesters. Zo simpel is het boek eigenlijk: handel zorgt voor een betere wereld, overheid en geloof zorgen soms voor een tijdelijke vertraging.
Ja maar …
Dan de tegenwerpingen. Vroeger was het toch beter? Onzin, we zijn er voortdurend op vooruit gegaan. De kwaliteit van leven is verbeterd, er zijn meer mensen op aarde, de levensverwachting is voortdurend gestegen. Natuurlijk zijn de rijken rijker geworden, maar de armen hebben het nog beter gedaan. Het percentage dat in absolute armoede leeft is de laatste 50 jaar met meer dan de helft afgenomen, de armoede is in deze laatste 50 jaar verder teruggedrongen dan in de 500 jaar daarvoor. Maar dan is het toch zo dat we er helemaal niet gelukkiger door zijn geworden? Ook onzin, rijke mensen zijn gelukkiger dan arme mensen, vele onderzoeken tonen aan dat er een belangrijke positieve correlatie is tussen economische groei en subjectief welzijn. Het is dus geitewollen hippie-praat dat we terug moeten naar de basis, naar meer zelfvoorziening, want dat betekent onherroepelijk een weg terug. Zelfvoorziening is armoede, specialisatie is rijkdom.
Wereldbevolking 9 miljard
Hoe zit het dan met de wereldbevolking en de voeding daarvan? De vroege landbouw gebruikte negen maal zoveel land per hoofd van de bevolking als de huidige landbouw (waardoor destijds de uitstoot van CO2 per hoofd veel hoger was). Door de introductie van fossiele brandstoffen en de kunstmest die daarmee werd gemaakt is sinds 1900 de wereldbevolking met 400% toegenomen, de hoeveelheid akkerland met 30%, de gemiddelde opbrengst daarvan met 400% en de totale oogst met 600%. De hoofdelijke productie is met 50% toegenomen. Dit is goed nieuws dankzij de fossiele brandstoffen. Het aantal mensen dat er jaarlijks bijkomt op aarde is sinds einde jaren tachtig gedaald. Het geboortecijfer daalt als de inwoners van een land gezonder, rijker, beter opgeleid, meer verstedelijkt en meer geemancipeerd zijn. De verwachting is nu dat de wereldbevolking een piek bereikt van circa 9 mrd inwoners in 2075 en daarna gaat dalen. Het gaat om een transitie van hoge vruchtbaarheid en hoge mortaliteit naar lage vruchtbaarheid en lage mortaliteit. De conclusie van de auteur is dat door de toenemende efficientie van landbouw en irrigatiemethoden de wereld in 2050 9 mrd bewoners kan voeden die dan beter te eten hebben bij gebruik van minder grondoppervlakte dan nu het geval is, waardoor per saldo grond aan de natuur terug kan worden gegeven.
Energie en CO2
Hoe zit het dan met de eindigheid van fossiele grondstoffen? Lang voordat olie, steenkool en gas opraken, zal men alternatieven vinden. Windmolens gaan het niet worden, ze vereisen 5 tot 10 keer zoveel beton en staal per watt als kerncentrales nog los van de benodigde infrastructuur van kabels etc. Biobrandstof is helemaal crazy, hierdoor wordt kostbare landbouwgrond verkwist en gaat de prijs van voedsel omhoog. Het gaat om een combinatie van (verbeterde, tijdelijke) kernenergie, zonne-energie en in water groeiende algen dan wel oplossingen waar nog niemand aan heeft gedacht. Kortom: het energievraagstuk wordt gewoon opgelost. Maar hoe zit het dan met klimaatverandering en de uitstoot van broeikasgassen? Ook hier geldt dat de toegenomen rijkdom de oplossing zal bieden, er is door de toenemende welvaart geld voor extra bescherming, redding en verzekering. Maar los daarvan zullen er nieuwe weinig kooldioxide genererende technologieen komen.
Uitwisseling van ideeen
Innovatie is dus het sleutelwoord. Het gaat steeds om onvoorziene nieuwe combinaties. Het gaat om de wet van de toenemende meeropbrengsten van de combinatie of uitwisseling van ideeen. Het zal niet verbazen dat dit geen pleidooi is voor meer wetenschap of meer overheid en sturing. De wetenschap is vaak de dochter van de technologie en niet andersom. De wetenschap verklaart vaak achteraf de empirische bevindingen van technologische knutselaars. Wel van belang is voldoende aanbod van durfkapitaal. Stelling van de auteur is dat ondanks wetenschap en overheid een positieve rol kunnen spelen bij innovatie, dat de drijvende kracht de uitwisseling van kennis en ideeen is. Je kunt kennis weggeven zonder het te verliezen. Pas als de uitwisseling van ideeen stopt en de kennisgroei stagneert hebben we echt een probleem. Het stenen tijdperk eindigde niet door een gebrek aan steen, het fossiele tijdperk zal niet eindigen door een gebrek aan fossielen.
Evaluatie
Wat moeten we hier nu van vinden? Is het naief en gevaarlijk optimisme? Zijn het doelredeneringen met gemasseerde feiten die het moeten onderbouwen? Het beste van beide werelden (pessimistisch en optimistisch) is in mijn ogen het volgende. Zo kan het niet doorgaan, dat is duidelijk (dat is het pessimisme). Maar aan de andere kant: zo zal het ook niet doorgaan, als prijzen stijgen door toenemende schaarste en de wal het schip keert, zullen onvermijdelijke innovaties volgen (dat is het optimisme). De geschiedenis tot op heden stelt de auteur in het gelijk en ik geloof inderdaad dat de mensheid een collectieve probleemoplossende machine is geworden
Right here is the right web site for anybody who would like to understand this topic. You understand a whole lot its almost tough to argue with you (not that I really will need toÖHaHa). You certainly put a new spin on a subject which has been discussed for decades. Great stuff, just great!
Hi, I do believe this is an excellent web site. I stumbledupon it 😉 I am going to revisit once again since I book marked it. Money and freedom is the greatest way to change, may you be rich and continue to help other people.
Excellent article! We are linking to this particularly great content on our website. Keep up the great writing.
Hi there! I could have sworn Iíve been to your blog before but after going through many of the posts I realized itís new to me. Anyways, Iím definitely delighted I stumbled upon it and Iíll be bookmarking it and checking back often!
Excellent blog you have here.. Itís difficult to find high quality writing like yours nowadays. I really appreciate individuals like you! Take care!!
Spot on with this write-up, I honestly believe this web site needs far more attention. Iíll probably be back again to read more, thanks for the advice!
You are so cool! I do not think I have read through something like this before. So nice to find another person with a few unique thoughts on this subject matter. Seriously.. many thanks for starting this up. This web site is one thing that’s needed on the web, someone with a bit of originality!
Greetings! Very helpful advice within this article! It’s the little changes that produce the most important changes. Many thanks for sharing!
Having read this I believed it was extremely enlightening. I appreciate you spending some time and energy to put this informative article together. I once again find myself personally spending a significant amount of time both reading and leaving comments. But so what, it was still worth it!
May I simply say what a comfort to uncover an individual who actually knows what they are discussing on the web. You certainly understand how to bring an issue to light and make it important. A lot more people need to check this out and understand this side of your story. I can’t believe you’re not more popular because you certainly have the gift.
Spot on with this write-up, I really believe this site needs far more attention. Iíll probably be returning to read more, thanks for the advice!
I’m pretty pleased to uncover this site. I want to to thank you for ones time for this particularly wonderful read!! I definitely loved every bit of it and I have you saved as a favorite to check out new information on your web site.
There’s certainly a great deal to find out about this issue. I like all of the points you made.
Excellent site you’ve got here.. Itís difficult to find excellent writing like yours nowadays. I seriously appreciate individuals like you! Take care!!
An outstanding share! I have just forwarded this onto a friend who has been conducting a little research on this. And he actually bought me lunch due to the fact that I found it for him… lol. So let me reword this…. Thank YOU for the meal!! But yeah, thanks for spending some time to talk about this subject here on your web page.
Your style is very unique compared to other folks I’ve read stuff from. Thanks for posting when you’ve got the opportunity, Guess I’ll just book mark this web site.
bookmarked!!, I really like your web site!
After exploring a few of the articles on your web site, I seriously like your technique of blogging. I saved as a favorite it to my bookmark website list and will be checking back in the near future. Take a look at my website too and tell me how you feel.
Everything is very open with a very clear explanation of the challenges. It was truly informative. Your website is useful. Many thanks for sharing!
Iím amazed, I have to admit. Rarely do I come across a blog thatís both educative and amusing, and without a doubt, you’ve hit the nail on the head. The issue is something not enough people are speaking intelligently about. Now i’m very happy I stumbled across this in my search for something regarding this.
This is a topic that is near to my heart… Many thanks! Where are your contact details though?
Your style is very unique compared to other folks I’ve read stuff from. Thank you for posting when you’ve got the opportunity, Guess I will just bookmark this site.
Greetings! Very useful advice in this particular post! It’s the little changes that make the most significant changes. Many thanks for sharing!
Your style is so unique compared to other folks I have read stuff from. Thanks for posting when you’ve got the opportunity, Guess I’ll just book mark this blog.
Great post. I’m facing a few of these issues as well..
When I initially commented I seem to have clicked the -Notify me when new comments are added- checkbox and from now on every time a comment is added I recieve 4 emails with the same comment. There has to be a means you are able to remove me from that service? Thanks!
You’re so awesome! I do not believe I have read through something like that before. So nice to discover somebody with a few original thoughts on this topic. Really.. many thanks for starting this up. This website is one thing that is needed on the internet, someone with a bit of originality!
I need to to thank you for this good read!! I absolutely loved every little bit of it. I’ve got you saved as a favorite to check out new stuff you postÖ
Hello there! This blog post could not be written any better! Reading through this article reminds me of my previous roommate! He continually kept preaching about this. I’ll forward this information to him. Pretty sure he’s going to have a great read. Many thanks for sharing!
I blog frequently and I truly appreciate your information. This article has really peaked my interest. I will take a note of your blog and keep checking for new details about once per week. I subscribed to your Feed as well.
Hello there! This article could not be written much better! Reading through this article reminds me of my previous roommate! He always kept preaching about this. I most certainly will forward this article to him. Fairly certain he will have a great read. Thanks for sharing!
I really like it whenever people come together and share thoughts. Great site, keep it up!
Right here is the perfect blog for anyone who would like to find out about this topic. You know so much its almost hard to argue with you (not that I really would want toÖHaHa). You certainly put a brand new spin on a subject that has been written about for many years. Wonderful stuff, just wonderful!
I really like it when folks get together and share ideas. Great website, continue the good work!
I seriously love your blog.. Excellent colors & theme. Did you develop this website yourself? Please reply back as Iím attempting to create my very own blog and want to learn where you got this from or exactly what the theme is named. Appreciate it!
After looking over a few of the articles on your blog, I really appreciate your way of blogging. I bookmarked it to my bookmark website list and will be checking back soon. Take a look at my website as well and tell me how you feel.
Aw, this was an extremely nice post. Taking the time and actual effort to generate a great articleÖ but what can I sayÖ I put things off a lot and don’t manage to get anything done.